Fred Pangemanan: Verhalen uit Hilversum-Oost

Fred Pangemanan, geboren in 1951, neemt ons mee door zijn bewogen levensverhaal. Zijn roots gaan terug tot Nederlands-Indië, waar zijn oudste broer in een Jappenkamp werd geboren – iets wat Freds vader pas ontdekte bij hun hereniging in Nederland. Fred zelf zag het levenslicht in Hilversum, aan de Dalweg, dichtbij de Groen van Prinstererschool. Hier, in de schaduw van het iconische Raadhuis, ontwikkelde hij een diepe liefde voor zijn geboortestad. 

Zonder formele opleiding startte Fred een carrière in grafisch ontwerp, waarin hij autodidact bleek. Dit bracht hem succes als grafisch vormgever, fotograaf en cameraman. Hij werkte als freelance artdirector voor Peugeot tot hij door bedrijfsveranderingen genoodzaakt werd nieuwe richtingen in te slaan. Later vond hij voldoening in het coachen van hockeyteams, waarbij hij zijn sportieve geest doorgegeven zag in zijn kleinkinderen. 

Fred heeft altijd in Hilversum gewoond en voelt zich nauw verbonden met Hilversum-Oost. Zijn verhalen brengen de wijk tot leven, van de scholen en gebouwen tot de bijzondere architectuur. Met bewondering beschrijft hij de Morgensterkerk: “Een iconisch ontwerp, net dat ‘beetje anders,’ zoals het Guggenheim.” Details uit zijn jeugd blijven levendig: de locomotief op de Drift, goederen bij de gasfabriek. Tegelijkertijd hekelt hij nieuwbouwprojecten die de wijkhistorie niet respecteren. 

Geheimen van de Radiostraat

Aan de Meteorenstraat speelt zich een van Freds meest bijzondere verhalen af. Tijdens de oorlog werd een zendmast opgeblazen door buurtbewoners, om Duitse controle te voorkomen. “Alleen, het ging mis: de mast viel dwars door een woning.” Later onthulde de wijk een andere verrassing. Een nieuw gezin ontdekte achter schuine panelen oude zendapparatuur uit de oorlog. Fred herinnert zich zijn reactie: “Dit is een geheime zender! Waarschijnlijk van meneer Van der Steegh, die bij Philips werkte.” Helaas gooide een aannemer deze unieke vondst weg. “Alles in een container gegooid… dat deed bijna fysiek pijn.” 

Verandering en erfgoed

Fred’s passie voor erfgoed wordt duidelijk in zijn lof voor architect Willem Dudok, wiens ontwerpen de natuur met de wijk verbinden, zoals zichtbaar in het tandwielontwerp van het Kamrad. “Die ruimtelijke visie, met doorkijkjes naar grasvelden en de hei, raakt me nog steeds.” Maar hij betreurt het verlies van charme in sommige nieuwbouwprojecten en nostalgische plekken zoals het oude Esso-tankstation. 

Trots en ankers

Fred benadrukt: “Als mensen hun huis verbouwen, zeg ik altijd: let op de historische waarde. Zo’n geheime zender… niemand wist dat die er zat. Nu is het voorgoed verloren.”  

Voor Fred zijn architectuur en persoonlijke ontwikkeling onlosmakelijk verbonden. Hij benadrukt hoe belangrijk het is dat plannenmakers de verbinding tussen mens, natuur en architectuur in stand zouden moeten houden. “Hilversum-Oost is meer dan een wijk – het is een levend archief vol verhalen en architectonisch erfgoed”. Zijn herinneringen verbinden verleden en heden, een oproep om zorgvuldiger om te gaan met wat was en is.