Oost
Hilversum verzamelt verhalen over de plekken van betekenis in jouw wijk. Verhalen van inwoners die trots zijn op hun wijk en dat graag willen delen, zodat ze bewaard blijven voor volgende generaties. Dat doen we door het vastleggen van de verhalen en het maken van wijktentoonstellingen.
De oostflank van Hilversum begon als een weids landschap met zandpaden, akkers en verspreide boerenhuisjes. In 1874 veranderde alles met de aanleg van de Oosterspoorweg, die Hilversum uit zijn isolement haalde. Ondernemers uit Amsterdam bouwden fabrieken, statige directeurswoningen verschenen, en arbeiders vonden werk in de nieuwe industrie. De buurt ‘over het spoor’ groeide snel uit tot een kloppend hart van bedrijvigheid, de motor van Hilversum.
Van landelijk gebied naar industriële hub
De eerste huizen en steeds meer fabrieken en bedrijven verrezen langs de oude paden. Werkplaatsen en pakhuizen stonden op de terreinen achter de huizen.In 1884 bouwde de gemeente een gasfabriek om energie te leveren aan de industrie. En toen in 1920 de Nederlandsche Seintoestellen Fabriek (NSF) zich hier vestigde, ontwikkelde Hilversum oost zich als centrum voor technologische vooruitgang.
De opkomst van tuindorpen
De snelle groei bracht niet alleen welvaart, maar ook problemen voor de arbeiders, die vaak in slechte omstandigheden leefden. De Woningwet van 1901 dwong gemeentes om betere woningen te bouwen. Volkswoningbouwverenigingen namen de taak op zich. In 1913 verschenen de eerste woningwetwoningen langs de Larenseweg. Willem Dudok introduceerde vanaf 1915 de tuinstadgedachte in Hilversum. Hij ontwierp complexen die niet alleen woningen boden, maar ook een gezonde en harmonieuze woonomgeving met voorzieningen zoals scholen, winkels en zelfs een volksbadhuis.
De stadsrand als overgang naar de natuur
In de jaren twintig en dertig begon de invulling van de stadsrand. Dudok ontwierp Plan Oost, een wijk die ruim opgezet was met veel groen. Dit werd later erkend als beschermd stadsgezicht vanwege zijn unieke stedenbouwkundige kwaliteit. Het Kamrad, Dudoks laatste grote project, illustreert perfect zijn visie: een stadsrand die op een natuurlijke manier overgaat in het landschap. Hier wonen betekent letterlijk leven op de grens van stad en natuur, een gedachte die Dudok al in de jaren dertig had bedacht en in de jaren zestig wist te realiseren.
Transformatie van de Oostflank
Tegen het einde van de 20e eeuw veranderde de functie van de wijk over het spoor. Veel fabrieken sloten of verhuisden, wat ruimte creëerde voor nieuwe ontwikkelingen. De stedelijke vernieuwing begon met de zorgvuldige restauratie en gedeeltelijke samenvoeging van de woningen van Dudok aan de Duivenstraat. In 2002-2008 werd het project ‘Dudok Revisited’ uitgevoerd, waarbij Dudoks woningen werden herbouwd in zijn stijl, maar iets groter en met modern wooncomfort. De stedenbouwkundige opzet werd behouden, zodat de harmonische stad van Dudok behouden bleef. Toen het fabrieksterrein van de NSF werd herontwikkeld, bleef alleen het kantoor- en laboratoriumgebouw (Seinstraat 4-32, 1960) behouden. De gasfabriek werd vervangen door woningen langs straten en met drie opvallende woontorens in de vorm van de oude gashouders. De voormalige farmaceutische fabriek aan de Mussenstraat bestaat nog steeds en heet nu Werf 35.
Foto’s uit de wijk
Galileistraat
Spreewenstraat
Boerhaavestraat
Bouw 3e gashouder
Duivenstraat
Daltonstraat
Geuzenweg
Edisonstraat
Melkfabriek
Mussenstraat
Larenseweg
Hoge Larenseweg
Het oude stationsgebouw
Haardenfabriek Jaarsma
Lorentzvijver
Luchtfoto Kamrad
Geuzenweg 23
Woningcomplexen in de vorm van gashouders
Wijkcentrum De Geus
Kamrad van boven
default
Wat willen bewoners behouden voor volgende generaties?
- Anna’s Hoeve: ”We worden omgeven door natuur en er zijn goede faciliteiten voor de kinderen. Ze kunnen hier in alle vrijheid spelen en als ouder geniet ik enorm van het uitzicht over de bossen.”
- Heide: ”De lucht is daar prachtig. Vooral als het bloeit voel ik mezelf opnieuw tot leven komen op de hei. Ik vind daar rust en vrede.”
- Arbeiderswoningen: ”Een mooie en goede sfeer in de straat en de wijk is belangrijk. De oude woningen hebben détails zoals tegels, mooi metselwerk, decoratie en afwisseling. We vinden de nieuwbouw niet altijd passend.”
- Coehoornstraat: ”Mooie panden met harmonie, serres, mooie dakvormen. Er is saamhorigheid en sfeer in de straat.”
- Kromme straten: ”Hier in (tuin)wijk Oost heb je niet van die ellenlange doorkijken. Er is geborgenheid door de kromme straten.”
- Duivenstraat: ”Zo een verborgen straatje als de Duivenstraat is een pareltje in Oost. Het lijken net kabouterhuisjes.”
Rehobothkerk
Radiostraat
Anna’s Hoeve
”Ik vind het een prachtige plek waar ik met mijn honden heerlijk doorheen kan wandelen. Ook voor hen is hier de ruimte. Wel vind ik dat er iets hoger gebouwd mag worden. Niet alleen in Oost, maar door heel Hilversum heen. Ik heb liever dat ze wat hoger de lucht in gaan dan dat er meer van de fysieke grond moet worden ingeleverd om op te bouwen. Wees vooral niet bang om groter te denken. Hier bij Anna’s Hoeve had er zeker nog een appartement laagje bovenop gekund. Het uitzicht gaat hier niet mee verloren en we dragen meer bij aan het verhelpen van het huidige woningtekort.”
