Een landschap met een lange geschiedenis
Hilversum is veel ouder dan je zou denken. Lang voordat het een dorp werd, speelde zich hier al een indrukwekkend geologisch én archeologisch verhaal af. Dit verhaal neemt je mee op een reis door de tijd: van stuwwallen en smeltwatermeren tot prehistorische bijlen en Romeinse scherven.
Van ijs en zand naar heuvels en heide
Het ontstaan van de stuwwal van Hilversum
Het verhaal begint zo’n twee miljoen jaar geleden, toen Hilversum nog een ondiepe zee was. Later veranderde het gebied in een rivierendelta. Rond 160.000 jaar geleden schoof het landijs vanuit Scandinavië tot aan Hilversum en duwde het landschap op tot stuwwallen: heuvels die nog steeds herkenbaar zijn, zoals de Trompenberg en de Zwarte Berg. Na het smelten van het ijs ontstonden er meren en duinen, en werd er veel zand afgezet. Tijdens het Holoceen, zo’n 11.500 jaar geleden, begon de invloed van de mens. Door boskap ontstonden heidevelden en zandverstuivingen – het begin van het landschap zoals we dat nukennen.
Sporen van jagers, boeren en ambachtslieden
De oudste archeologische vondsten in Hilversum zijn vuurstenen werktuigen van wel 250.000 jaar oud, achtergelaten door neanderthalers. Vanaf het Eemien (130.000 jaar geleden) werd het gebied weer bewoonbaar. Vondsten van vuurstenen klingen en schrabbers wijzen op jachtkampen in het Corversbos en op de Aardjesberg.
Bruine vuursteen. Gevonden op de Aardjesberg
Vuursteenkern. Gevonden in het Corversbos
Toen de ijstijd voorbij was, verschenen rendierjagers, gevolgd door jagers-verzamelaarsdie in het mesolithicum leefden in kampjes, bijvoorbeeld rond de Laarder Wasmeren. Zo’n 6.000 jaar geleden schakelden mensen over op landbouw. Ze bouwden boerderijen en legden grafheuvels aan. Op de Wester- en Bussummerheide zijn er tientallen gevonden, met urnen, bronzen sieraden en aardewerk.
Bronzen randbijl. Gevonden in 1988 tussen de Hoorneboeg en het Tienhovens Kanaal
Bijzondere vondsten en een eigen ‘cultuur’
Hilversum leverde ook unieke vondsten op: een bronzen bijl, een speerpunt met houten steel, en een zeldzame Jerzmanowice-bladspits. In 1899 werd zelfs een nieuw aardewerktype ontdekt, dat later bekend werd als “Hilversum-aardewerk” – een verwijzingnaar de ‘Hilversumcultuur’ uit de bronstijd.
Scherf van inheems-Romeins aardewerk
Van Romeinse invloeden tot middeleeuwse boeren
Hoewel Hilversum buiten het Romeinse rijk viel, zijn er toch Romeinse munten en scherven gevonden, waaronder een scherf met inscriptie: het oudst bekende schrift uit de regio. In de vroege middeleeuwen ontstonden vaste nederzettingen. De vondst van tientallen glaskralen, zwaarden en potten wijst op bewoning en begraafplaatsen, zoals aan de Liebergerweg.
Tot slot
De ondergrond en vondsten van Hilversum vertellen een rijk en gelaagd verhaal. Van natuurkrachten tot menselijke sporen: Hilversum is gevormd door ijstijden én eeuwen van bewoning. Een fascinerend landschap vol verborgen geschiedenis, soms nog zichtbaar in het reliëf, soms verstopt onder de grond.
