Stralend middelpunt van de mediastad

Uit welke kant je ook aankomt in Hilversum, altijd zie je als eerste de televisietoren. Een baken aan de einder. Wel markant, niet mooi. Is het eigenlijk wel een monument? En waarom zou het dat moeten zijn? Of worden?

De stad van media en monumenten kent tal van schatten. De meesten met een zichtbare reden van bestaan. Toeristen en architecten komen met bussen naar het raadhuis en naar landgoed Zonnestraal. Maar om de Televisietoren staat een hek. En de fotograaf van Steengoed Hilversum kreeg na vijf minuten bezoek van een politiebusje. Daar moet dus iets mee zijn, met die toren.

Koude oorlog

Hij is gebouwd in 1973, ten tijde van de Koude Oorlog. En natuurlijk is daar beeld van. Het was het knooppunt van alle electronische verbindingen. Radio, TV, telefoon en data. Later, in 2001 werd de toren verhoogd met een stalen mast tot 196 meter. Het hoogste gebouw in ons land, toen zeker. Die verhoging maakte de komst van digitale televisie mogelijk. Tegenwoordig is ‘ie vooral in gebruik voor telefonie, 4G, 5G en digitale radio.

AVVC

Officieel heet de toren AVVC, het audio video verbinding centrum. De toenmalig directeur van de NOS, Eric Jurgens, vond in 1976 dat de toren een betere naam verdiende. Daarop organiseerde de radiozender Hilversum III een prijsvraag: Wie bedenkt de beste naam? Uiteindelijk ging de prijs naar de heer Baars uit Bussum voor zijn vondst: De toren van Babbel. Hij verdiende er een postzegelboekje mee.

De verborgen schat

Maar onder de toren schuilt een goed geheim gehouden schat. Het N.C.O.: Nucleair Chemisch Onderkomen. Voor het geval de Russen zouden komen. In tijden van oproer of oorlog kon de omroep onder censuur gebracht worden en gecentraliseerd onder de Rijksvoorlichtingsdienst. Draaiboeken en films lagen gereed om nooduitzendingen te maken. Om deze zo vertrouwd mogelijk te houden zouden ook bekende Nederlanders ingeschakeld worden voor de presentatie. Er is in deze bunker geoefend, maar er is nooit een uitzending geweest.

Van staal naar beton

De eerste stalen omroeptoren aan de Insulindelaan werd in 1958-1959 gebouwd om televisie-uitzendingen mogelijk te maken. In 1973 werd die vervangen door de huidige vierkante betonnen toren, in opdracht van de PTT.

De constructie van gewapend beton en staal is een ontwerp van de Bussumse architect Jan van der Zee die veel gebouwen op het Mediapark ontwierp. Hij werkte bij deze toren samen met A. Auer, architect bij de Rijksgebouwendienst. Naar verluidt is de toren vierkant, omdat de welstandscommissie in die tijd dat passend vond bij de ontwerpen onze stadsarchitect Dudok.

De toren is gebouwd volgens een procedé dat glijbekisting wordt genoemd. De schacht, met zijden van bijna 10 meter, werd in 24 dagen gestort, ook in de weekends dag en nacht. Elk etmaal kwam er zo weer 6 meter bij. Als fundering, als we toch met getalletjes bezig zijn, werd een plaat gestort met een diameter van 25 meter en een dikte van 3,5 meter.

De toren is officieel geopend op 28 januari 1976. De bedoeling was om de opening op 10 december 1975 te doen, maar vanwege een gijzeling van een trein in Wijster is dat verplaatst. De opening werd uitgezonden op radio Hilversum III: Met de PTT de lucht in. Uitleg over verbindingen werd gegeven in een korte documentaire “Torens in beeld en geluid”.

Vierentwintig verdiepingen

Aan de toren zijn een aantal ringen bevestigd. De eerste van de ringen bevindt zich op 83 meter hoogte en heeft een doorsnee van ruim 20 meter. Deze ruimtes waren bedoeld voor onder andere straalverbindingen. Een schotel moest met grote precisie gericht worden op de locatie van waaruit uitgezonden werd zodat een verbinding tot stand kon worden gebracht. Die straalverbindingen worden nu niet meer gebruikt. Nu liggen er glasvezelkabels of er zijn satellietverbindingen. De bovenste van 24 verdiepingen is bereikbaar met een lift. De schotels zijn van huurders als KPN en omroepen, de toren wordt beheerd door Alticom.